مالیات بر ارزش افزوده VAT، (نام این مالیات مستقیما از زبان آلمانی و انگلیسی اقتباس شده). امروزه در اروپا این مالیات را «مالیات بر فروش» مینامند. مالیات بر ارزش افزوده «مالیات غیر مستقیم» است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید میپردازد و دریافت کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده نیز ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته ولی مصرف کننده محسوب نمیشود، اینست که او حق دارد کل «مالیات بر ارزش افزوده» پرداختی خود را از کل «مالیات بر ارزش افزوده» های دریافتی کسر کرده و مابه تفاوت را به دولت بپردازد.
نمونه معروف چرخش: تاجر یا کشاورز جنگلدار یک کیلوگرم چوب درخت را به بهای ۱۰ ریال به کارخانه کاغذسازی میفروشد و ۱ ریال مالیات بر ارزش افزوده کسب میکند. کاغذ تولید شده از دست دهها تولیدکننده و بازرگان عبور میکند تا در انتها به شکل یک کتاب با قیمت فروش ۵۰۰۰۰ ریال (با مالیات نهفته ۱۰ درصدی = ۴۵۴۵ ریال) به دست مصرف کننده برسد. در این بین خزانه دولت شاید ده ها یا صد ها بار مالیات بر ارزش افزوده کسب کرده و باید کل مبالغ تفاوت ارزش های افزوده دریافتی را به پرداخت کننده ها یعنی همه «ارزش افزا ها» که در تبدیل چوب به کتاب سهیم بوده اند، از جمله: جنگل دار تا کاغذ ساز، شرکت های باربری و ترابری، شرکت برق، شرکت آب، شرکت دفع زباله، رنگ کاغذ ساز، رنگ چاپ ساز، رنگ کاغذ فروش، رنگ چاپ فروش، عمده فروش ها، چاپخانه کتاب، شرکت های تبلیغات و تک فروش کتاب بازگرداند، زیرا مالیات بر ارزش افزوده حقیقی را فقط باید مصرف کننده انتهایی بپردازد. این امر کار اداره های مالیات را بسیار سنگین میکند. به همین خاطر گهگاهی بحث آن شروع میشود که بهتر است این مالیات را از داد و ستد های بین تولید کننده گان حذف کنند.
