مشاهده برنامهریزی شده برای تشخیص اوتیسم (ADOS) یک ابزار است برای تشخیص و ارزیابی اوتیسم. روش آن شامل یک سری اعمال ساختار یافته و نیمه ساختار یافتهاست که شامل تعامل اجتماعی بین بیمار و متخصص میشود. متخصص رفتار کودک را مشاهده میکند، شناسایی میکند و به گروههای از قبل مشخص شده انتساب میدهد.
ADOS مجموعهای از آزمونهای ساختار یافته و نیمه ساختار یافتهاست که حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول میکشد. در طول این مدت، آزمونگر یک سری موقعیت برای بررسی ارتباطات و روابط اجتماعی مربوط به تشخیص اوتیسم را فراهم میکند.
هر نمونه با یکی از ۴ روش زیر بررسی میشود. انتخاب روش مناسب بر اساس رشد و نمو و سطح زبان فرد است. تنها گروهی که نمیتوانند مورد آزمون قرار بگیرند، نوجوانان و بزرگسالان غیرکلامی هستند.
ADOS نباید مورد استفاده قرار گیرد برای تشخیص رسمی با افرادی که کور، ناشنوا یا بهطور جدی دچار اختلال حسی یا حرکتی (مثل اختلالات مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی) هستند، نباید مورد استفاده قرار گیرد.
روش ۱: برای کودکانی که نمیتوانند صحبت کنند، یا جملات کوتاهی دارند.
روش ۲: افراد که از میتوانند جمله بیان کنند، اما صحبت نمیکنند.
روش ۳: برای نمونههای بزرگتر که روان صحبت میکنند
روش ۴: برای نوجوان و بزرگسال که روان صحبت میکنند.
از آنجایی که در روش ۱ و۲، نمونه باید در اتاق حرکت کند، توانایی حرکتی در آنها ضروری است.
نمونههایی از ماژولهای 1 یا 2 واکنش به اسم، لبخند اجتماعی یا حباب بازی است. ماژول 3 یا 4 شامل بازی متقابل و ارتباطاتُ نمایش همدلی یا اظهار نظرات دربارهٔ احساسات دیگران است.