به پروتئين هايي که دراثر عواملی همچون التهاب، نکروز، عفونتهای باکتريايي و ويروسي و بدخيمي ها، مقدارشان در پلاسما و سرم خون انسان و حيوانات خونگرم تغيير مي يابد، پروتئينهای فاز حاد (APP: Acute Phase Proteins) گويند.

در اثر ضایعات بافتی نکروز التهاب، عفونتها و یا سرطانها ، پروتئین ها در سرم ظاهر میشوند یا اینکه مقدار آنها تغییر می کند این پروتئین ها به نام پروتئین فاز حاد (acute phase protein) نامیده می شوند .
از پروتئینهای فاز حاد می توان به پروتئین واکنشگر با ماده سی (CRP: C- Reactive Protein)، پروتئین آمیلوئید آی سرمی (SAM: Serum Amyloid A) برخي قطعات پروتئيني کمپلمان از جمله فاکتور بی (BF: B Factor)، قطعات C2، C3،C4 ،C5 وC9 اشاره کرد.
از بین پروتئینهای فاز حاد ، اندازه گیری CRP به علت افزایش سریع آن در آغاز ضایعه بافتیو کاهش سریع آن بلافاصله پس از بهبودی بهترین راه تشخیص ضایعات بافتی است .
در سال 1930 Tilletl francis نشان دادند که اگر سرم افرادی را که مبتلا به نمونی حاد باشند با پلی ساکارید میکروب پنومولک مخلوط کننده ذرات رسوبی ایجاد می شود . این ماده پروتئینی را به نام C-reactive protein نام گذاری نمودند .
CRP قادر است به بعضی از باکتری ها ، قارچها ، انگل ها و حتی بعضی از سلولهای خودی مانند کلوسیتها متصل شوند .
CRP در روش الکتروفورز در ناحیه بتا گولوبولینها قرار می گیرد . و از 5 زیر واحد که به هم متصل میشوند تشکیل شده است CRP در مقابل حرار ت استقامت ندارد . و در حرارت 70 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه از بین می رود این ماده از جفت عبور نمی کند و تا کنون فقط در انسان و میمون شناختهخ شده است .
● در بیماریهای زیر مقدار CRP در سر م بالا می رود :
– عفونتهای باکتریهایی
– تب روماتیسمکس فعال
– سکته قلبی حاد
– سرطانهای بد خیم منتشر
– آرتریت روماتوئید فعال
– عفونتهای ویروسی
– سل
● روشهای تشخیص CRP :
روشهای سرولوژی مختلفی برای تشخیص CRP وجود دارد در قدیم از پلی ساتکاریو C میکروب پنومولک استفاده نمیشد ولی به علت مشکلات تهیه این آنتی ژن امروزه با روشهای مختلفی از قبیل پرسیتاسیون در لوله معینه ، ایمنودیفیوژن هماگلوتیناسیون و روش لاتکس آگلوتیناسیون مقدار CRP سرم را تشخیص و اندازه گیری میکنند . ولی از بین آنها روش لاتکس – آگلوتیناسیون از سایر این متداولتر می باشد .
● آزمایش لاتکس آگلوتیناسیون (CRP – Latex Agglutinasition test)
– اساس آزمایش : این آزمایش بر اساس آگلوتیناسیون غیر فعال مکلوس reversed passive agglutination می باشد ابتدا آنتی بادی ضد اختصاصی CRP را با تزریق CRP به حیوانات ازمایشگاهی از قبیل خرگوش تهیه میکنند و سپس این آنتی بادی های اختصاصی را از طرف Fe ذرات پلی استرین لاتکس Poly stren latex متصل می کنند بنابر این وقتی سرم بیماری که حاوی cRP است به ذرات فوق اضافه می شود باعث آگلوتیناسیون ذرات لاتکس میگردد این روش بسیار حساس است و بر حسب نوع کیت می توان تا یک میکروگرم CRP را در یک میلی لیتر سرم اندازه گیری نمود .
● روش انجام آزمایش :
هر جعبه آزمایش آگلوتیناسیون CRP معمولا شامل محتویات زیر می باشد .
1- شیشه محتوی آنتی ژن CRP که در حقیقت آنتی – CRP می باشد که به ذرات لاتکس متصل شده است گاهی از ذرات لاتکس رنگی استفاده می شود تا آگلوتیناسیون واضحتر نمایان شود .
2- شیشه محتوی سرم کنترل مثبت
3- شیشه محتوی سرم کنترل منفی
4- بافر نمکی تحلیسین PH – 8.2 برای رقیق کردن و تیتراسیون سرم بیمار
5- سرم حرارت دیده بیمار در دمای 5 درجه سانتی گراد 30 دقیقه کمپلمان را غیر فعال می شود .
قبل از انجام آزمایش سرم وجعبه آزمایش را از یخچال بیرون آورد و حدود 15 دقیقه در محیط آزمایشگاه قرار دهید تا به حرارت محیط برسند
1- در روی یک لام بزرگ و تیره که معمولا همراه جعبه آزمایش می باشد . یک قطره سرم بیمار حرارت دیده یک قطره سرم یک قطره سرم کنترل مثبت و یک قطره سرم کنترل منفی را در سه نقطه لام قرار دهید .
2- شیشه محتوی آنتی ژن لاتکس را به آرامی تکان داده تا به صورت محلول یک نواخت در آید و سپس با قطره چکان همراه بر روی هر کدام از سرم های فوق یک قطره از این آنتی ژن را اضافه نمایید
3- با اپلیکاتور چوبی جداگانه هرکدام از سرم ها را با آنتی ژن مخلوط کرده و به اندازه دایره ای به قطر 2.5 سانتیمتر و بر روی لام پهن نمایید .
4- لام را در دست یا روی تاتور به آرامی حرکت دورانی داده و نتیجه آگلوتیناسیون را در زیر نور یک چراغ در مدت معینی که در بروشور ذکر شده بخوانید در صورتیکه سرم بیمار حاوی CRP باشد آگلوتیناسیون دیده میشود (معمولا بین 2تا5دقیه نتیجه معلوم خواهد شد) در این صورت ذرات لاتکس به صورت توده های درشت به هم چسبیده نمایان میشودو چنان چه ذرات لاتکس به صورت یک نواخت پراکنده باشند نتیجه آزمایش منفی است .
– گاهی مقدار CRP در سرم بیمار زیاد است و در نتیجه به علت پدیده منطقه ای ممکن است یک سرم مثبت اشتباها منفی گزارش شود بنابر این بهتر است اگر CRP منفی شد قبل از اینکه آن رامنفی گزارش کنیم با رقت 1:5 آزمایش را تکرار کنیم .
– سرم بیمار باید تازه باشد در صورتی که نمیتوانید همان روز آزمایش را انجام دهید 48تا72ساعت سرم را در یخچال 2تا8درجه سانتی گراد نگهداری نمایید چنانچه بعد از 72ساعت میخواهید با ید سرم را یخ بزنید و سرم بیش از یک بار نباید یخ بزند .
– سرم بیمار باید شفاف و فاقد هر گونه ذرات باشد .
– لام در درجه حرارت اطلاق نگهداری نمایید .
– لام باید تمیز باشد و پس از هر آزمایش با آب شسته و با دستمال خشک کنید چنانچه اثرات صابون و سایر مواد پاک کننده بر روی آن باشد ممکن است مانع دانش آنی ژن و آنتی بادی شود .
– اگر مقدار چربی در سرم و با فاکتور روماتوئیدی سرم زیاد باشد . به طور کاذب CRP مثبت می شود .
– سعی کنید از پلاسما برای آزمایش CRP استفاده نکنید زیرا ممکن است فیبروژن موجود در آل سیب آلکوتی ناسیون کاذب ذرات لاتکس گردد .
– از سرم حرارت دیده برای آزمایش های لاتکس استفاده نمائید زیرا اگر مقدار جزئی کمپلمان سرم زیاد باشد ایجاد مثبت کاذیب میکند .
● تست RF
تست RF برای تعیین و جود فاکتور ها ی روماتوئیدی در بیمار ،روماتیسم مفسلی می باشد این بیمار در گروه بیماریهای خود ایمنی تقسیم بندی میگردد. یکی از مشخصه های آن این است که حدود 80درصد بیمارا ناتو آنتی بادیهای علیه ایمونوگوبوینها خودی تولید میگردند به این اتوآنتی بادی ها فاکتور روماتوئیدی گویند
● تاکنون علت واقعی بیماری ارترین روماتوئید شناخته نشده است ولی عوامل زیردر ایجاد بیماری ویا تشدید آن دخالت دارند :
1- عوامل ویروسی : عوامل ویروسی از جمله ویروس EBV که باعث تکثیر بلیکلونال لنفوسیت های B ظاهر می گردد و در نتیجه احتمالا مولکول های IgG تغییر یافته ایجاد می گردد
2- تولید IgG غیر طبیعی : احتمالا نقص درگلیکوزاسیون مولکول IgG باعث تولید IgG غیر طبیعی و در نتیجه باعث تحریک سیستم ایمنی بر علیه این مولکول و یبب ایجاد فاکتور های روماتوئیدی میگردد .
3- افرادی که دارای آنتی ژن سازگار بافتی H2-AD4-D2H- DRH میباشند می باشند بیشتر از کسانی که فاقد این آنتی ژن ها هستند مسنعد این بیماری اند .
4- عوامل هورمونی: ین بیماری به نسبت 3به 1 درزنانبیشتر از مردان بخصوص در سنین 35 الی 45 سالگی بروز میکند .
5- عوامل آلرژیک : تغذیه ای – روانی نیز ممکن است در تشبیه این بیماری دخالت داشته باشند.